Ya siz ya da tanıdığınız biri bir anksiyete bozukluğu yaşamış olabilir. Anksiyete, dünyadaki en yaygın ruh sağlığı sorunudur ve araştırmacılar, herhangi bir zamanda küresel nüfusun yüzde yedisinden fazlasını etkilediğini tahmin etmektedir. Ne kadar yaygın olmasına rağmen, kaygıyı fark etmek zor olabilir çünkü genellikle bir kişiden diğerine çok farklı görünür. Birkaç çeşit anksiyete bozukluğu vardır ve bir kişinin semptomları diğerine benzemeyebilir. Tanıdığınız birinin anksiyete bozukluğundan muzdarip olabileceğini düşünüyorsanız, durumu tespit etme yeteneğinizi geliştirebilirsiniz. Farklı anksiyete bozukluklarını ayırt ederek, anksiyete için risk faktörleri konusunda kendinizi eğiterek ve spesifik semptomlar arayarak nasıl yapacağınızı öğrenin.
adımlar
Bölüm 1/3: Anksiyete Bozukluklarının Türlerini Bilmek
Adım 1. Yaygın anksiyete bozukluğu hakkında bilgi edinin
Genelleştirilmiş anksiyete bozukluğu veya YAB, belirgin bir stres etkeni olmadığında bile her zaman gergin veya gergin hissetmeyi içerir. YAB'si olan kişiler kötü bir şey olacakmış gibi hissedebilir veya bir şeylerin yanlış gidebileceği tüm yolları hayal edebilirler.
- YAB olan insanlar genellikle değişimle başa çıkmakta zorlanırlar. Planlar değiştiğinde veya beklenmedik bir şey olduğunda endişeli veya üzgün olabilirler.
- GAD, baş ağrısı, karın ağrısı ve kas gerginliği gibi fiziksel semptomlar üretebilir.
Adım 2. Kendinizi sosyal kaygıya alıştırın
Sosyal kaygı, sosyal durumlarda yoğun korku veya öz-bilinç içeren bir kaygı bozukluğudur. Sosyal kaygısı olan kişiler kendilerini utandırmaktan veya başkaları tarafından alay edilmekten korkar ve bazıları sosyal durumlardan tamamen kaçınmaya çalışır.
- Sosyal kaygının yaygın fiziksel belirtileri arasında kızarma, titreme, terleme ve hızlı kalp atışı bulunur.
- Grup konuşmalarına veya etkinliklerine katılmaktan kaçınan, bilmediği yerlere tek başına gitmeyi reddeden veya sosyal ortamlardan önce rahatlamak için alkol veya uyuşturucu kullanan bir kişi sosyal kaygı yaşıyor olabilir.
- Sosyal kaygısı olan kişiler, diğer insanlarla etkileşime girmek zorunda kalmamak için ciddi kişisel veya sağlık sorunları nedeniyle sessizce acı çekebilirler. Ayrıca yardım istemek yerine zor durumlarla kendi başlarına başa çıkmakta zorlanabilirler.
Adım 3. Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) hakkında bilgi edinin
OKB, obsesyon adı verilen müdahaleci düşünceleri ve kompulsiyon adı verilen tekrarlayan eylemleri içeren bir anksiyete bozukluğudur. OKB'si olan biri, takıntılı düşüncelerinden kompulsif davranışlarla kurtulmaya çalışır.
- Örneğin, OKB'si olan biri mikrop ve kir konusunda endişeli olabilir. Sonuç olarak, zorunlu olarak ellerini yıkayabilir veya mutfağını temizleyebilirler.
- OKB'si olan kişiler, çevrelerini kontrol ederek kaygılarını yönetmeye çalışabilirler.
- Ayrıca, alışılmadık derecede uzun bir süre boyunca hoş olmayan veya endişe verici bir olay üzerinde durabilir veya takıntı yapabilirler.
Adım 4. Fobiler hakkında bilgi edinin
Fobiler, belirli durumlara, nesnelere veya hayvanlara karşı yoğun, mantıksız korkulardır. Fobilerden muzdarip insanlar genellikle korkularının mantıksız olduğunu bilirler, ancak tedavi olmadan kaygılarının üstesinden gelemezler. Fobisi olan biri, araba kullanmak veya asansöre binmek gibi yaygın durumlardan kaçınabilir.
Yaygın fobiler arasında uçma korkusu, kapalı veya geniş açık alan korkusu, yükseklik korkusu ve yılan gibi belirli hayvanlardan korkma yer alır
Adım 5. Panik bozukluğunun belirtilerini araştırın
Panik bozukluğu olan kişiler, genellikle belirgin bir tetikleyici olmaksızın tekrarlayan panik ataklar yaşarlar. Panik atak, hem atak geçiren kişi hem de bakan kişi için korkutucu ve kafa karıştırıcı olabilir. Çok zayıflatıcı olabilirler ve kalp krizi gibi daha ciddi sağlık sorunlarının semptomlarını taklit edebilirler. Panik atağın yaygın belirtileri şunlardır:
- Yoğun bir ölüm korkusu veya yaklaşan bir kıyamet duygusu
- sallayarak
- Baş dönmesi veya baş dönmesi
- Yüz ve ekstremitelerde uyuşma veya karıncalanma
- Göğüs ağrısı veya sıkışması
- Mide bulantısı veya mide ağrısı
- Nefes darlığı
- Hızlı kalp atış hızı
- Gerçeksizlik hissi
Adım 6. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) hakkında bilgi edinin
TSSB, korkutucu veya yaşamı tehdit eden olaylara tanık olan bazı kişilerde ortaya çıkan bir kaygı bozukluğudur. Şiddetli kazalar, terörist saldırılar ve askeri çatışmalar, TSSB'ye neden olabilecek birkaç deneyimdir. Bu bozukluğu olan kişiler geçmişe dönüşler, şiddetli uykusuzluk, kabuslar veya araya giren hatıralar yaşarlar. Genellikle kolayca korkarlar veya irkilirler (aşırı tetikte). Travmatik olayı hatırlatan durumlardan kaçınabilir veya geçmişe dönüşlerle ilgili panik ataklar yaşayabilirler.
- TSSB'si olan kişiler, orijinal travmatik olayla hiçbir ilgileri olmasa bile, genellikle çeşitli durumlar ve uyaranlardan korkarlar.
- Bir TSSB hastası, tetikleyici bir olay yaşama şanslarını en aza indirmek için evin dışına çıkmaktan kaçınabilir.
Bölüm 2/3: Risk Faktörlerini Anlama
Adım 1. Kaygının kişinin ailesinde olup olmadığını düşünün
Çevresel ve sosyal faktörlerin yanı sıra genetik, birinin anksiyete bozukluğu geliştirip geliştirmeyeceğini belirlemede rol oynar. Ebeveynleri veya kardeşleri anksiyete bozukluğu olan kişilerin kendilerinde anksiyete sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir.
Bir kişinin ailesinde belirli bir kaygı bozukluğu olsa bile, bu, söz konusu kişinin mutlaka aynı tür rahatsızlığa sahip olacağı anlamına gelmez. Bu basitçe, herhangi bir türde anksiyete bozukluğu geliştirme risklerinin daha yüksek olduğu anlamına gelir
Adım 2. Kadınların kaygı sorunlarına erkeklerden daha yatkın olduğunu bilin
Araştırmalar, kadınların OKB dışında her türlü anksiyete bozukluğunu geliştirme konusunda erkeklerden daha yüksek risk altında olduğunu bulmuştur. Bununla birlikte, cinsiyet her şey değildir - birçok erkeğin de anksiyete bozuklukları geliştirdiğini unutmayın.
Adım 3. Kişinin yaşam deneyimlerini hesaba katın
Ciddi şekilde hasta olan veya travmatik olaylar yaşayan kişiler, anksiyete bozukluğu geliştirme riski altındadır. Fiziksel veya duygusal istismar, stresli yaşam koşulları ve uyuşturucu veya alkol kullanımı, bir kişiyi kaygı ile ilgili sorunlar yaşama riskine sokar. Çocuklukta zorbalık veya aşırı eleştirel ebeveynlerle ilgili deneyimler de kaygı bozukluklarının gelişimine katkıda bulunabilir.
Adım 4. Kişinin mizacını düşünün
Sinirsel eğilimleri olan kişilerin anksiyete bozukluğu geliştirmesi daha olasıdır. Utangaç çocuklar, daha sonra yaşamlarında sosyal kaygı geliştirme riski daha yüksektir.
Utangaçlık ve sosyal kaygı aynı şey değildir. Ancak ikisi arasında bir korelasyon vardır
Adım 5. Kişinin mükemmeliyetçi olup olmadığını düşünün
Mükemmeliyetçilik kaygının büyük bir yordayıcısıdır. Mükemmeliyetçi eğilimleri olan insanlar genellikle siyah beyaz düşünürler. Bir şeyi mükemmel yapmazlarsa, bunu bir başarısızlık olarak görürler. Bu endişeli, öz-eleştirel bir zihniyete yol açabilir.
Adım 6. Kişinin başka akıl sağlığı sorunları olup olmadığını değerlendirin
Anksiyete genellikle diğer zihinsel sağlık bozuklukları ile birlikte gider. Özellikle, endişeli insanlar depresif olma eğilimindedir. Anksiyetenin başka bir bozuklukla birlikte olduğu durumlarda, her durum diğerini daha da kötüleştirebilir.
- Örneğin, hem anksiyetesi hem de depresyonu olan bir kişi, düşük ruh hali ve evden çıkamama konusunda endişeli hissedebilir. Bu kaygı onları daha da felç edebilir ve bir kısır döngü yaratabilir.
- Madde bağımlılığı sıklıkla anksiyete bozuklukları ile birlikte ortaya çıkar. Bazı insanlar anksiyete semptomlarını kendi kendine tedavi etmek amacıyla uyuşturucuları kötüye kullanır.
Bölüm 3/3: İşaretleri Tespit Etmek
Adım 1. Kişinin çok endişeli görünüp görünmediğini kendinize sorun
Aşırı endişe, anksiyete bozukluğunun en büyük göstergesidir. Birisi diğer insanları rahatsız etmeyecek şeyler hakkında sürekli endişeli veya gergin görünüyorsa, yaygın anksiyete bozukluğu gibi bir durumu olabilir.
Örneğin, arkadaşınız bir hafta üniversiteden ayrılmaktan endişeleniyorsa ve bir sonraki hafta kedisinin kanser olacağından korkuyorsa, bunlardan herhangi birinin doğru olduğuna dair hiçbir belirti olmadan, genel kaygı bozukluğu olabilir
Adım 2. Öz-bilinç belirtileri arayın
Sosyal kaygısı olan biri çok utangaç ve içine kapanık görünebilir veya başkalarıyla etkileşime girdiğinde gözle görülür şekilde gergin olabilir. Ayrıca kendilerini başkalarıyla karşılaştırma eğiliminde olabilirler. Kişinin grupların dışında mı kaldığına, sosyal ortamlardan erken mi ayrıldığına veya tek başına sosyalleşmekten kaçınmak için bir arkadaşının yanına mı yaklaştığına dikkat edin.
Adım 3. Kişinin sinirli veya huzursuz görünüp görünmediğini değerlendirin
Endişeli insanlar genellikle sıkı bir şekilde yaralanmış gibi hissederler ve rahatlayamazlar. Bu, başkalarına takılmaya veya sabırsız davranmaya yol açabilir. Bu davranışların kişinin ailesi, arkadaşları veya iş arkadaşları ile olan ilişkileri üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir.
Örneğin, anneniz yemek yapma şekliniz veya odanızı düzenleme şekliniz gibi küçük ayrıntılar için size sürekli olarak sinirleniyorsa, onun sinirlenmesinin nedeninin kaygı olup olmadığını düşünün
Adım 4. Kişinin sosyal alışkanlıklarına bakın
Endişeli insanlar genellikle zorunlu olmadıkça dışarı çıkmaktan kaçınırlar, bu da sosyal olarak izole olmalarına neden olabilir. Kişi arkadaşlarını görmek, hobilere katılmak veya gönüllü olmak için dışarı çıkıyor mu? Bir kişi işe gitmek, market alışverişi yapmak gibi gerekli işleri yapmak dışında evden çıkmıyorsa, kaygıyla boğuşuyor olabilir.
Adım 5. Fiziksel semptomlara karşı tetikte olun
Anksiyete, dikkat ederseniz alabileceğiniz fiziksel işaretler üretme eğilimindedir. Birisi kolayca kızarıyorsa, titriyorsa veya baş ağrısı, karın ağrısı, kas gerginliği veya uykusuzluktan şikayet ediyorsa, endişeli olabilir.
Anksiyete, kişinin iştahını ve/veya kilosunu da etkileyebilir. İştahsızlık, aşırı yeme ve önemli kilo değişikliği, anksiyete bozukluğunun belirtileri olabilir
Adım 6. Hafıza ve konsantrasyon ile ilgili sorunları izleyin
Anksiyete bozukluğu olan kişiler, odaklanmak, bilgiyi özümsemek veya bir şeyleri hatırlamakta zorlanabilirler. Sonuç olarak, karmaşık görevleri tamamlamakta veya bir düşünce trenini sürdürmekte zorluk çekebilirler.
Adım 7. Kişiyle konuşun
Bazen kaygı hiçbir şekilde dışa dönük işaretler üretmez. Herkes, hatta sosyal ortamlarda uyumlu ve rahat görünen insanlar bile endişeli olabilir. Tanıdığınız birinin kaygıyla savaşıyor olabileceğinden endişeleniyorsanız, kesin olarak öğrenmenin en iyi yolu onunla konuşmaktır.
“Son zamanlarda biraz gergin göründüğünü fark ettim. Her şey yolunda mı?" Onlara kendilerini bilinçli hissettirmekten kaçının. Muhtemelen onları kontrol edecek kadar önemsediğinizi takdir edeceklerdir
UZMAN İPUCU
liana georgoulis, psyd
licensed psychologist dr. liana georgoulis is a licensed clinical psychologist with over 10 years of experience, and is now the clinical director at coast psychological services in los angeles, california. she received her doctor of psychology from pepperdine university in 2009. her practice provides cognitive behavioral therapy and other evidence-based therapies for adolescents, adults, and couples.
liana georgoulis, psyd
licensed psychologist
acknowledge, but don't encourage the anxiety
when you're talking to someone with anxiety, try to summarize and acknowledge their emotions, without encouraging their fears. for instance, you might say, 'it sounds like you're really worried about losing your job. i can see how that would bother you, but it doesn't sound like that's likely to happen. is there anything i can do to help you think through this?'
