Tik olarak da adlandırılan nevrotik seğirme, kontrol edilmesi zor veya imkansız olan istemsiz, tekrarlayan ve sarsıntılı hareketlerdir. Tipik olarak baş, yüz, boyun ve/veya uzuvları içerirler. Nevrotik seğirme çocuklukta oldukça yaygındır ve semptomların şiddeti ve süresine göre genellikle Tourette Sendromu (TS) veya Geçici Tik Bozukluğu (TTD) olarak teşhis edilir. Tiklerin kesin nedenlerini belirlemek zordur, ancak genellikle sinirlilik, kaygı veya ilaçların yan etkileri ile ilgilidir. Sinirsel seğirmelerle nasıl başa çıkılacağını öğrenmek, özellikle çocukluk döneminde önemlidir, böylece iyileşme veya kaybolma ihtimalleri daha yüksektir.
adımlar
Bölüm 1/2: Nevrotik Seğirmeyle Başa Çıkmak
Adım 1. Sabırlı olun ve en kötüsünü varsaymayın
Çocuğunuzun veya aile üyenizin tekrar tekrar seğirdiğini görürseniz, bunun kalıcı bir davranış haline geleceğini düşünmeyin. Bunun yerine sabırlı olun ve kişiyi destekleyin ve evde, işte veya okulda stresin nasıl bir rol oynayabileceğini anlamaya çalışın. Vakaların büyük çoğunluğunda, çocukluktaki seğirmeler zaten birkaç ay içinde kaybolur. Öte yandan, bir yetişkinde gelişen nevrotik bir seğirmenin kendini çözme olasılığı daha düşüktür.
- Bir kişinin bir yıl kadar nevrotik seğirmesi varsa, TS daha olasıdır, ancak yine de kaybolması veya daha hafif ve kontrollü hale gelmesi mümkündür.
- Duygusal, psikolojik ve fiziksel stresörler çoğu nevrotik bozuklukla bağlantılıdır. Bu nedenle, birincil stres etkenlerini anlamak ve mümkünse onları hafifletmek için çocuğunuzun rutinini gözlemleyin.
Adım 2. Teşhis ile hayal kırıklığına uğramayın
Nevrotik seğirmeleri teşhis etmek için kullanılan laboratuvar veya beyin görüntüleme testleri yoktur, bu nedenle çoğu durumda neden biraz gizemli olabilir. Özellikle çocuklarda nevrotik seğirmelere sinirlenmemeye veya bunlarla fazla ilgilenmemeye çalışın çünkü bunlar genellikle birkaç ay sonra kaybolur. Durumu ve bunun çocuklar arasında ne kadar yaygın olduğunu anlamak için konuyu çevrimiçi olarak (güvenilir kaynakları kullanarak) araştırın.
Nevrotik seğirmeye neden olabilecek ciddi bozuklukların doktorunuz tarafından ekarte edilmesi gerekir. Dikkat eksikliği bozukluğu (DEHB), nörolojik bir hastalık (miyoklonus) nedeniyle kontrol edilemeyen hareketler, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ve epilepsiyi içerir
Adım 3. Buna çok fazla dikkat etmeyin
Çoğu doktor ve psikolog, aile üyelerinin ve arkadaşlarının, en azından ilk başta, nevrotik seğirmelere veya tiklere fazla dikkat etmemesini tavsiye eder. Gerekçe, çok fazla dikkatin, özellikle de olumsuz olması ve aşağılayıcı ifadeler içermesi durumunda, daha fazla strese neden olabileceği ve seğirmeyi şiddetlendirebileceğidir. Birinin sorununa ilgi duymayı dengelemek zordur, ancak sorunu besleyen dikkatle aşırıya kaçmamak.
- Komik veya eğlenceli olmak için kişinin seğirmesini taklit etmeyin - bu onları daha bilinçli veya gergin yapabilir.
- Seğirmeler birkaç hafta içinde kaybolmazsa, kişiye onu neyin rahatsız ettiğini sorun. Koklama ve öksürme gibi tekrarlayan hareketlere alerjiler, kronik enfeksiyonlar veya başka hastalıklar da neden olabilir.
- Tedaviye karar vermek, sizin ne kadar utandığınıza değil, seğirmenin kişinin hayatında ne kadar yıkıcı olduğuna bağlı olmalıdır.
Adım 4. Bir tür danışmanlık veya terapi düşünün
Seğirme, bir çocuk veya yetişkin için okulda veya işte sosyal sorunlara neden olacak kadar şiddetliyse, bir tür danışmanlık veya terapi aranmalıdır. Terapi tipik olarak bilişsel davranışçı müdahaleler ve/veya psikoterapi kullanan bir çocuk psikoloğu veya psikiyatristi içerir. Birden fazla seans boyunca, çocuğa veya yetişkine destek için yakın bir aile üyesi veya arkadaşı eşlik etmelidir.
- Bilişsel davranışçı terapi, seğirme veya tekrarlayan davranışlara sahip olma dürtüsünü belirlemeye yardımcı olan ve daha sonra hastaya gönüllü olarak bunlarla mücadele etmeyi öğreten alışkanlığı tersine çevirme eğitimini içerir. Tikler genellikle istemsiz hareketler yerine "istemsiz" hareketler olarak sınıflandırılır, çünkü tikler bir süre için isteyerek bastırılabilir. Bununla birlikte, bu genellikle tik gerçekleşene kadar oluşan rahatsızlığa neden olur.
- Psikoterapi, hastayla daha fazla konuşmayı ve derinlemesine sorular sormayı içerir. DEHB ve OKB gibi eşlik eden davranış problemlerinde daha fazla yardımcı olur.
- Nevrotik seğirmeler geliştiren kişilerde depresyon ve kaygı da oldukça yaygındır.
- Çoğu seğirme, terapi ile tamamen durdurulamaz, ancak daha az belirgin veya daha güçlü hale getirilebilir.
Adım 5. Doktorunuza ilaç hakkında danışın
Nevrotik seğirmeyi kontrol etmeye ve ilgili davranış problemlerinin etkilerini azaltmaya yardımcı olacak reçeteli ilaçlar vardır, ancak bu, durumun kısa vadeli mi yoksa uzun vadeli mi olduğuna ve kişinin bir çocuk mu yoksa bir yetişkin mi olduğuna bağlıdır. TTD'li (geçici veya geçici tikler) çocuklara ilaç verilmez, ancak ciddi uzun süreli TS tanısı konanlara verilir. Psikotrop ilaçlar semptomları ve davranışları değiştirir, ancak genellikle ciddi yan etkileri vardır, bu nedenle artılarını ve eksilerini doktorunuzla tartışın.
- Beyindeki dopamini bloke ederek seğirmeleri kontrol etmeye yardımcı olan ilaçlar şunlardır: flufenazin, haloperidol (Haldol) ve pimozid (Orap). Belki de paradoksal olarak, yan etkiler, istemsiz, tekrarlayan tiklerde bir artışı içerir.
- Botulinum (Botoks) enjeksiyonları kas dokusunu felç eder ve yüz/boyun hafif ve izole seğirmesini kontrol etmeye yardımcı olur.
- Metilfenidat (Concerta, Ritalin) ve dekstroamfetamin (Adderall, Dexedrine) gibi DEHB ilaçları bazen nevrotik seğirmeyi azaltabilir, ancak onları daha da kötüleştirebilir.
- Klonidin (Catapres) ve guanfasin (Tenex) gibi merkezi adrenerjik inhibitörler, çocuklarda dürtü kontrolünü artırabilir ve onların öfke/öfkelerini azaltmalarına yardımcı olabilir.
- Topiramat (Topamax) gibi epilepsi için kullanılan nöbet önleyici ilaçlar da TS'li kişilerde seğirmeye yardımcı olabilir.
- Ne yazık ki, herhangi bir ilacın nevrotik bir tik bozukluğunun semptomlarını azaltmaya yardımcı olacağına dair bir garanti yoktur. İlaçla ilişkili istenmeyen yan etkilerin insidansını azaltmak için, dozlama düşük başlamalı ve yan etkiler ortaya çıkana kadar yavaş yavaş artmalı, sonra durmalı veya azalmalıdır.
Bölüm 2/2: Tourette'i Geçici Tik Bozukluğundan Ayırmak
Adım 1. Yaş ve cinsiyete dikkat edin
TS'ye bağlı nevrotik seğirme genellikle 2-15 yaşları arasında başlar ve ortalama başlangıç yaşı yaklaşık 6 yıldır. TS genellikle yetişkinliğe kadar sürer, ancak her zaman çocuklukta bir noktada başlar. TTD ayrıca 18 yaşından önce, genellikle 5-6 yaşlarında başlar, ancak süresi bir yıldan az sürer.
- Başlangıç yaşı ile iki durum arasında çok fazla benzerlik vardır, ancak TS, daha güçlü genetik bağlantısı nedeniyle genellikle biraz daha genç başlar.
- Yetişkinlik döneminde başlayan nevrotik seğirme tipik olarak TS veya TTD olarak teşhis edilmez. Seğirmeler, TS veya TTD teşhisi konması için çocukluk döneminde başlamalıdır.
- Erkeklerin TS ve TTD geliştirmesi kadınlardan 3-4 kat daha olasıdır, ancak kadınlarda diğer davranışsal / psikolojik problemlerin görülme sıklığı daha yüksektir.
- TS kalıtsaldır ve çoğu vaka arasında genellikle genetik bir bağlantı vardır.
Adım 2. Seğirmenin ne kadar sürdüğüne dikkat edin
Nevrotik seğirmenin süresi, TS'yi TTD'den ayırt etmede en büyük faktördür. TTD teşhisi konması için, bir çocuğun günde en az 4 hafta, ancak bir yıldan az seğirme (tikler) sergilemesi gerekir. Buna karşılık, TS tanısı için seğirmenin bir yıldan fazla sürmesi gerekir. Bu nedenle, doğru bir teşhis almak için biraz zaman ve sabır gerekir.
- Çoğu TTD vakası haftalar veya aylar içinde çözülür ve kaybolur.
- Yaklaşık bir yıl süren seğirmelere, TS tanısını doğrulamak için yeterli zaman geçene kadar "kronik tikler" denir.
- TTD, TS'den çok daha yaygındır - çocukların %10'u TTD geliştirirken, Amerikalıların (çocuklar ve yetişkinler) yaklaşık %1'ine TS teşhisi konur. Buna karşılık, Amerikalıların yaklaşık %1'i hafif TS'ye sahiptir.
- Yaklaşık 200.000'in ciddi TS'ye sahip olduğu tahmin edilmektedir (hem çocuklar hem de yetişkinler).
Adım 3. Herhangi bir tikleri not edin
Bir çocuk veya yetişkine TS teşhisi konması için, bir yıldan fazla bir süre boyunca hem en az iki motor tik hem de en az bir vokal tik kombinasyonu sergilemeleri gerekir. Yaygın motor tikler arasında aşırı göz kırpma, burun seğirmesi, yüzünü buruşturma, dudak şapırdatma, baş döndürme veya omuz silkme sayılabilir. Seslendirmeler, basit homurtuları, tekrarlayan boğaz temizlemeyi ve ayrıca kelimeleri veya karmaşık cümleleri bağırarak içerebilir. TS'li aynı çocukta çok sayıda motor ve vokal tik ortaya çıkabilir.
- Buna karşılık, TTD'li çocukların çoğunda ya tek bir motor tik (seğirme) ya da vokal tik vardır, ancak nadiren aynı anda her ikisi de vardır.
- Çocuğunuz veya aile üyeniz yalnızca bir tür nevrotik seğirme gösteriyorsa, muhtemelen TTD'leri vardır ve kendi kendine oldukça hızlı bir şekilde (haftalar veya aylar) çözülecektir.
- Tekrarlayan kelimeler ve ifadeler konuşulduğunda, karmaşık bir seslendirme biçimi olarak kabul edilir.
Adım 4. Seğirmenin karmaşıklığını gözlemleyin
TS, tekrarlayan seğirmeler ve seslendirmeler açısından hafif ila şiddetli arasında değişir ve daha karmaşık hareketleri içerme eğilimindedir. Karmaşık tikler, örneğin dil dışarı çıkarken başın sallanması gibi çeşitli vücut kısımlarını ve ritmik veya desenli hareketleri içerir. Buna karşılık, TTD'li çocuklar veya ergenler bazen karmaşık hareketler sergilerler, ancak bu, TS'de görüldüğü kadar sık değildir.
- Hem TS hem de TTD'nin en yaygın başlangıç semptomları, hızlı göz kırpma (tek veya her ikisi), kaş kaldırma, burun seğirmesi, dudak çıkıntısı, yüzünü buruşturma ve dilleri dışarı çıkarma gibi yüz tikleridir.
- Başlangıçtaki yüz tikleri genellikle daha sonra boyun, gövde ve/veya uzuvların sarsıntılı hareketlerine eklenir veya bunlarla değiştirilir. Boyundaki bir seğirme genellikle başı bir yana sallar.
- Her iki koşuldan da seğirmeler tipik olarak neredeyse her gün günde birçok kez (genellikle nöbetler veya aktivite patlamalarında) meydana gelir. Bazen birkaç saat kadar sürebilen ve uyurken meydana gelmeyen molalar olabilir.
- Nevrotik seğirme genellikle gerçekten gergin bir davranış gibi görünür (bu nedenle adı) ve stres veya endişe ile daha da kötüleşebilir ve rahat ve sakin olduğunda daha iyi olabilir.
Adım 5. İlişkili koşulları izleyin
Potansiyel nevrotik seğirme davranışının oldukça güvenilir bir yordayıcısı, kişinin DEHB, OKB, otizm ve/veya depresyon gibi başka engelleri olup olmadığıdır (veya sahip olmadığıdır). Okulda okuma, yazma ve/veya matematikle ilgili ciddi sorunlar da nevrotik seğirme davranışının gelişmesi için risk faktörleri olabilir.
- OKB davranışları, tekrarlayan eylemlerle birlikte müdahaleci düşünceler ve kaygıyı içerir. Örneğin, mikroplar veya kir hakkında aşırı endişe, gün boyunca tekrar tekrar el yıkama ile ilişkilendirilebilir.
- TS'li çocukların yaklaşık %86'sı, genellikle DEHB veya OKB olmak üzere en az bir ek zihinsel, davranışsal veya gelişimsel engele sahiptir.
İpuçları
- Nevrotik seğirme genellikle kaybolur ve uyku sırasında oluşmaz.
- TS, nispeten güçlü bir genetik bağlantıya sahipken, çevresel faktörler (stres, istismar, diyet) muhtemelen TTD ile daha büyük roller oynamaktadır.
- Araştırmalar, TS'nin beyin anormalliklerini ve nörotransmiterler olarak adlandırılan, özellikle dopamin ve serotonin olmak üzere çok fazla veya yetersiz beyin hormonlarını içerebileceğini gösteriyor.
