Şizofreni, belirli semptomların varlığı ve yokluğu ile karakterize kronik bir beyin hastalığıdır. Şizofrenide bulunan olumlu belirtiler arasında bilişsel sorunlar/düzensiz düşünme ve sanrılar veya halüsinasyonlar deneyimi bulunur. Olumsuz belirtiler, duygusal ifadenin belirgin yokluğunu içerir. İlaç, destek hizmetleri ve terapi kombinasyonu şizofreni semptomlarını en aza indirmenin en etkili yoludur.
adımlar
Yöntem 1/5: Doğru Tanı Alma
Adım 1. Bir tıp uzmanına görünün
Şizofreninin doğru teşhisi, semptomlarını tedavi etmek için esastır. Şizofreniyi doğru bir şekilde teşhis etmek zordur, çünkü bir dizi başka zihinsel sağlık durumuyla aynı niteliklere sahiptir. Birinci basamak hekiminizden, doğru tanı koyabilecek bir psikiyatrist, psikolog veya başka bir uzmana sevk edilmesini isteyin.
- Şizofreninin ortalama başlangıç yaşı, erkeklerde 20'li yaşların sonundan 20'li yaşların başına kadar ve kadınlarda 20'li yaşların sonundan 30'lu yaşların başına kadardır. Şizofreni, 12 yaşından küçük çocuklarda veya 40 yaşın üzerindeki yetişkinlerde nadiren teşhis edilir.
- Gençlerde şizofreni tanısı koymak zordur. Bunun nedeni, hastalığın ilk belirtilerinin gençler arasında yaygın olan davranışları içermesidir - arkadaşlardan kaçınma, okul çalışmalarına daha az ilgi gösterme, uyku sorunları ve sinirlilik.
- Şizofreni oldukça genetik bir durumdur. Şizofrenili bir akrabanız varsa, bu hastalığa yakalanma şansınız normal popülasyondan daha yüksektir.
- Afrikalı-Amerikalıların ve Hispanik insanların yanlış teşhis edilme olasılığı daha yüksek olabilir. En iyi tedavi seçeneklerini sağlamak için şizofreninin azınlık topluluklarını nasıl etkilediğini anlayan bir sağlık hizmeti sağlayıcısı bulmaya çalışın.
Adım 2. Şizofreni belirtilerini öğrenin
Şizofreni teşhisi konması için, bir kişinin tüm semptomlarına sahip olması gerekmez. Bir süre boyunca bu semptomlardan en az ikisini göstermelidir. Semptomlar, kişinin işlev görme yeteneği üzerinde gözle görülür bir etkiye sahip olmalı ve uyuşturucu kullanımı gibi başka bir nedenle daha iyi açıklanmamalıdır.
- Sanrılar veya halüsinasyonlar, şizofreni ile en sık ilişkili semptomdur. Halüsinasyonlar işitsel veya görsel olabilir. Bu semptomlar genellikle psikotik ataklarla ilişkilidir.
- Düzensiz konuşma, bir kişinin bilişsel düzensizliğinin bir işlevidir. Kişiyi anlamak zor olabilir, bir konu üzerinde duramayabilir veya kafa karıştırıcı ve mantıksız şekillerde yanıt verebilir. Hayali kelimeler kullanabilir veya tamamen uydurma bir dilde konuşabilir.
- Düzensiz davranış, kişinin şizofreni nedeniyle geçici olarak bilişsel işlev kaybını yansıtır. Bir görevi tamamlamakta zorluk çekebilir veya sıradan beklentilerin ötesinde bir görevde ısrar edebilir.
- Katatonik davranış da şizofreninin bir belirtisi olabilir. Kişi saatlerce konuşmadan oturabilir. Çevresinden habersiz görünebilir.
- Şizofreninin olumsuz belirtileri genellikle depresyonla karıştırılır. Duygusal ifade eksikliği, günlük aktivitelerden zevk alamama ve/veya daha az konuşmayı içerir.
- Çoğu zaman, şizofrenili kişi bu semptomlardan rahatsız olmaz ve bu da tedaviye dirençle sonuçlanır.
Adım 3. Belirtilerinizi en iyi değerlendiren kişi olmayabileceğinizi kabul edin
Şizofreninin en zorlayıcı özelliklerinden biri, sanrılı düşünceyi tanımadaki zorluktur. Düşünceleriniz, fikirleriniz ve algılarınız size tamamen normal görünebilirken, başkalarına yanıltıcı görünebilir. Bu genellikle şizofrenili kişi ile ailesi ve topluluğu arasındaki büyük bir gerilimin kaynağıdır.
- Şizofreni teşhisi konan tüm insanların neredeyse yarısı, sanrısal düşüncelerini tanımakta güçlük çekiyor. Terapi bu içgörü eksikliğini gidermelidir.
- Rahatsız edici veya endişe verici algılar ve diğer semptomlarla başa çıkmak için yardım istemeyi öğrenmek, şizofreni ile iyi yaşamanın merkezinde yer alır.
Yöntem 2/5: Doğru İlaç Bulma
Adım 1. Doktorunuza antipsikotik ilaçlar hakkında danışın
1950'lerin ortalarından beri şizofreni semptomlarının tedavisinde antipsikotik ilaçlar kullanılmaktadır. Bazen tipik antipsikotikler veya 1. nesil antipsikotikler olarak adlandırılan daha eski antipsikotikler, beyindeki belirli bir dopamin reseptör alt tipini bloke ederek çalışır. Atipik antipsikotikler olarak da adlandırılan daha yeni antipsikotikler, reseptörü ve ayrıca spesifik bir serotonin reseptörünü bloke eder.
- 1. nesil antipsikotikler arasında klorpromazin, haloperidol, trifluoperazin, perfenazin ve flufenazin gibi ilaçlar bulunur.
- 2. kuşak antipsikotikler arasında klozapin, risperidon, olanzapin, ketiapin, paliperidon ve ziprasidon bulunur.
Adım 2. İstenmeyen yan etkilere dikkat edin
Antipsikotik ilaçların sıklıkla önemli yan etkileri vardır. Birçok yan etki birkaç gün sonra kaybolacaktır. Yan etkiler arasında bulanık görme, uyuşukluk, güneşe duyarlılık, deri döküntüleri ve kilo alımı sayılabilir. Kadınlar adet sorunları yaşayabilir.
- Sizin için en uygun ilacı bulmak biraz zaman alabilir. Doktorunuz farklı ilaç dozlarını ve kombinasyonlarını denemek isteyebilir. Hiçbir iki kişi ilaca tam olarak aynı şekilde yanıt vermez.
- Klozapin (Clozaril), beyaz kan hücrelerinin kaybı olan agranülositoz adı verilen bir duruma neden olabilir. Doktorunuz klozapin reçete ederse, kanınızı her iki haftada bir kontrol ettirmeniz gerekecektir.
- Antipsikotik ilaçlardan kilo alımı diyabet ve/veya yüksek kolesterol ile sonuçlanabilir.
- 1. nesil antipsikotiklerin uzun süreli kullanımı, geç diskinezi (TD) olarak bilinen bir duruma neden olabilir. TD genellikle ağız çevresinde istemsiz kas spazmlarına neden olur.
- Antipsikotik ilaçların diğer yan etkileri arasında sertlik, titreme, kas spazmları ve huzursuzluk bulunur. Bu yan etkileri yaşıyorsanız doktorunuzla konuşun.
Adım 3. İlaçların semptomlarınız için yalnızca bir tedavi olduğunu unutmayın
Şizofreni semptomlarını tedavi etmek için ilaç almanın önemine rağmen, ilaç tek başına şizofreniyi tedavi etmez. Semptomları en aza indirmeye yardımcı olmak için kullanılan tek araçtır. Bireysel terapi, sosyal beceri eğitimi, mesleki rehabilitasyon, destekli istihdam ve aileniz için terapi gibi psikososyal müdahaleler de durumunuzu yönetmenize yardımcı olabilir.
Belirtilerinizi en aza indirmek için ilaçlarla birlikte çalışabilecek tedavi seçenekleri hakkında ek bilgi arama konusunda proaktif olun
Adım 4. Sabırlı olun
İlaçların gerçekten etkili olması günler, haftalar ve hatta daha uzun sürebilir. Çoğu insan altı hafta ilaç aldıktan sonra iyi sonuçlar görebilirken, diğerleri birkaç ay boyunca iyi sonuçlar göremeyebilir.
- Altı hafta sonra iyileşme görmeye başlamazsanız, doktorunuza danışın. Daha yüksek veya daha düşük bir dozajdan veya farklı bir ilaçtan faydalanabilirsiniz.
- Antipsikotik ilaç almayı asla aniden bırakmayın. İlaç almayı bırakmayı seçerseniz, bunu bir doktorun rehberliğinde yapın.
Yöntem 3/5: Destek Alma
Adım 1. Doktorunuzla dürüstçe konuşun
Güçlü bir destek sistemine sahip olmak, şizofreninin başarılı tedavisi için birincil faktörlerden biridir. İyi bir destek ekibi, tanıyı paylaşan ruh sağlığı uzmanları, aile üyeleri ve kişisel arkadaşlar ve akranlardan oluşabilir.
- Belirtileriniz hakkında güvenilir arkadaşlarınız ve aile üyelerinizle konuşun. İhtiyacınız olan tedaviyi almak için zihinsel sağlık bakım sistemlerinde gezinmenize yardımcı olabilirler.
- Çoğu zaman, şizofreni hastaları için istikrarlı, tutarlı konut sağlamak zordur. Ailenizle birlikte kalmak stresli zamanlarda bir seçenekse, belirtileriniz düzelene kadar ailenizin sizinle ilgilenmesine izin vermeyi düşünün.
- Grup evleri veya destekli oturma daireleri gibi konut seçenekleri şizofreni hastalarını destekler. Bu tür evlerin mevcudiyeti eyaletten eyalete büyük ölçüde değişir. Bu hizmetler hakkında daha fazla bilgi edinmek için yerel Ulusal Akıl Sağlığı İttifakı (NAMI) bölümüne veya diğer akıl sağlığı uzmanlarına danışın.
Adım 2. Doktorunuzla veya tedavi sağlayıcınızla iletişim kurun
Bir ruh sağlığı uzmanıyla iyi ve dürüst bir iletişim kurmak, onların sağlayabileceği en iyi tedavi düzeyini almanızı sağlayacaktır. Doktorunuza belirtileriniz konusunda dürüst olmak, ne çok fazla ne de çok az olmak üzere doğru dozda ilaç almanızı sağlayacaktır.
- Doktorunuzun ihtiyaçlarınıza yanıt vermediğini düşünüyorsanız, her zaman ikinci bir görüş isteyebilirsiniz. Yedek bir planınız olmadan tıbbi tedaviyi asla bırakmayın.
- Tedavi sorunları, ilaç yan etkileri, kalıcı semptomlar veya diğer endişelerle ilgili sorularınız için doktorunuza danışın.
- Semptomlarınızın en etkili tedavisi için katılımınız çok önemlidir. Tedavi, tedavi ekibinizle birlikte çalışırken en iyi sonucu verir.
Adım 3. Bir destek grubuna katılın
Şizofreniden kaynaklanan damgalanma, semptomlardan daha rahatsız edici olabilir. Bir akran destek grubunda deneyiminiz diğer üyeler tarafından paylaşılır. Destek için bir gruba katılmanın, şizofreni ve diğer akıl hastalıklarıyla yaşamanın zorluklarını en aza indirmenin en etkili yollarından biri olduğu gösterilmiştir.
- Akran destek grupları, Amerika Birleşik Devletleri genelinde yerel ruh sağlığı kuruluşları, Anonim Şizofrenikler (SA) ve NAMI aracılığıyla sunulmaktadır. Daha fazla bilgi için bölgenizdeki gruplar için çevrimiçi arama yapın.
- Akran destek grupları da çevrimiçi olarak sunulmaktadır. SA, konferans araması destek grupları da sunar. Size uygun bir destek grubu seçeneği bulun.
Yöntem 4/5: Sağlıklı Yaşam Tarzı Seçimleri Yapma
Adım 1. Sağlıklı bir diyet yapın
Araştırmalar, şizofreni hastalarının şizofreni olmayan kişilere göre daha sağlıksız beslenme eğiliminde olduğunu göstermektedir. Egzersiz yapmama ve sigara içme de şizofreni hastalarında yaygındır. Araştırmalar, doymuş yağ oranı düşük, çoklu doymamış yağ asitleri bakımından yüksek ve şeker oranı düşük bir diyetin şizofreni semptomlarını hafifletmede de faydalı olabileceğini düşündürmektedir.
- Beyin Türevli Nörotrofik Faktör (BDNF), beynin öğrenme, hafıza ve yüksek düşünme ile ilgili bölümlerinde aktif olan bir proteindir. Kanıtlar henüz net olmasa da, olası bir hipotez, yüksek yağlı, yüksek şekerli bir diyetin şizofrenide semptomların alevlenmesine yol açtığıdır.
- Sağlıksız diyetler kanser, diyabet veya obezite gibi ikincil tıbbi sorunlara yol açabilir.
- Daha fazla probiyotik yiyin. Probiyotikler, bağırsak kalitesini artıran faydalı bakteriler içerir. Şizofreni semptomları için sağlık bilincine sahip bir tedavi arayan birçok kişi, probiyotik içeren dengeli beslenmeyi dahil etmek isteyebilir. Lahana turşusu ve miso çorbası iyi probiyotik kaynaklarıdır. Probiyotikler bazen gıdalara eklenir ve besin takviyesi olarak bulunur.
- Kazein içeren ürünlerden kaçının. Şizofreni hastalarının küçük bir yüzdesi, süt ürünlerinde bulunan kazeine olumsuz tepki verir.
Adım 2. Sigarayı bırakın
Sigara içmek, şizofreni hastalarında ortalama nüfustan daha yaygındır. Bir çalışma, şizofreni teşhisi konan yetişkinlerin %75'inden fazlasının sigara içtiğini de bildirdiğini tahmin ediyor.
- Nikotin, düşünmede geçici bir iyileşmeye yol açabilir, bu yüzden şizofreni hastalarının çoğu sigara içmeyi tercih ediyor olabilir. Ancak bu kısa vadeli bir gelişmedir. Sigara içmenin uzun vadeli olumsuz sonuçlarını dengelemez.
- Sigara içenlerin çoğu, şizofreninin psikotik özellikleri ortaya çıkmadan önce sigara içmeye başlamıştır. Sigara dumanının şizofreni belirtilerine yatkınlıkla sonuçlanıp sonuçlanmadığı veya daha yüksek sigara içme oranlarının antipsikotik ilaçların bir yan etkisi olup olmadığı konusunda araştırmalar belirsizdir.
Adım 3. Glutensiz bir diyet deneyin
Gluten, çoğu tahılda bulunan proteinlerin genel adıdır. Şizofreni hastalarının çoğu aynı zamanda glüten duyarlılığına da sahiptir. Glutene karşı olumsuz reaksiyonlara neden olan Çölyak Hastalığı adı verilen bir arada var olan bir durumları olabilir.
- Çölyak Hastalığı, şizofreni hastaları arasında üç kat daha yaygındır. Genel olarak, glüten duyarlılığı olan kişilerin zihinsel sağlık sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir. Bu, zihinsel sağlık endişeleri ve glüten alımı arasında varsayımsal bir bağlantı ile sonuçlanmıştır.
- Glutensiz diyetlerden kaynaklanan olumlu faydalar konusunda araştırmalar sonuçsuz.
Adım 4. Ketojenik bir diyet deneyin
Ketojenik bir diyet, yeterli protein sağlarken yağda yüksek ve karbonhidratlarda düşüktür. Başlangıçta nöbet bozuklukları için bir tedavi olarak kullanılan diyet, çeşitli zihinsel sağlık sorunları için uyarlanmıştır. Ketojenik diyette vücut, fazladan insülin üretiminden kaçınarak şeker yerine yağ yakmaya başlar.
- Bu diyetin kullanılmasının şizofreni semptomlarını ortadan kaldırdığını önermek için yeterli veri yoktur, ancak bazı insanlar semptomları tedaviye dirençli ise bu diyeti denemek isteyebilirler.
- Ketojenik diyet, Adkins diyeti veya Paleo diyeti olarak da bilinir.
Adım 5. Diyetinize daha fazla Omega-3 Yağ Asitleri ekleyin
Çalışmalar, Omega-3 yağ asitlerinde yüksek bir diyetin şizofreni semptomlarının tedavisine yardımcı olduğunu göstermektedir. Diyetiniz antioksidanlar içeriyorsa Omega-3'ün faydaları artar. Antioksidanlar şizofrenik semptomların gelişiminde rol oynayabilir.
- Balık yağı kapsülleri Omega-3 için iyi bir kaynaktır. Somon veya morina gibi soğuk su balıkları yemek de Omega-3 seviyelerini yükseltir. Diğer yüksek Omega-3 gıdalar arasında ceviz, avokado, keten tohumu ve diğer kuruyemişler bulunur.
- Günde 2-4 gram Omega-3 alın.
- E ve C vitaminleri ve melatonin de dahil olmak üzere antioksidanları yüksek gıdaların şizofreni semptomlarını en aza indirmeye yardımcı olduğu öne sürülmüştür.
Yöntem 5/5: Şizofreniyi Terapi Kullanarak Tedavi Etme
Adım 1. Bilişsel Davranışçı Terapiyi (CBT) deneyin
Bireysel bilişsel terapinin, insanların uyumsuz davranışları ve inançları değiştirmesine yardımcı olduğu gösterilmiştir. BDT, şizofreni semptomları üzerinde çok az doğrudan etkiye sahip gibi görünse de, birçok hastanın tedavi programına bağlı kalmasına yardımcı olur ve genel yaşam kalitesi üzerinde olumlu bir etkisi vardır. Grup terapisi de etkili olabilir.
- En iyi sonuçlar için CBT seansları 12-15 hafta boyunca haftada bir kez planlanmalıdır. Bu seanslar ihtiyaca göre tekrarlanabilir.
- Birleşik Krallık gibi bazı ülkelerde, BDT, şizofreni için antipsikotik ilaçlar dışında en çok reçete edilen tedavi yöntemidir. Diğer ülkelerde, CBT'ye erişmek zor olabilir.
Adım 2. Psikoeğitim tedavisi alın
Bu, öncelikle semptomlarınız ve yaşamınızı nasıl etkilediği konusunda sizi daha iyi eğitmeye hizmet eden bir terapi şeklidir. Araştırmalar, şizofreni semptomlarını öğrenmenin, bu semptomların sizi nasıl etkilediğini daha iyi anlamanıza yardımcı olacağını ve onları daha iyi yönetmenize yardımcı olacağını gösteriyor.
- Şizofreninin özelliklerinden biri içgörü eksikliği, dürtüsellik ve zayıf planlamadır. Teşhisinizi öğrenmek, hayatınızı olumsuz etkileyen durumlar hakkında daha iyi seçimler yapmanıza yardımcı olabilir.
- Eğitim, kısa vadeli bir hedef değil, aşamalı bir süreçtir. Bu terapi biçimi, bir terapistle çalışmanızın devam eden bir parçası olmalıdır ve BDT gibi diğer terapi biçimleriyle kolayca birleştirilebilir.
Adım 3. Elektrokonvülsif tedaviyi (ECT) düşünün
Araştırmalar, EKT'nin şizofreni hastaları için belirli faydaları olabileceğini düşündürmektedir. Genellikle kronik depresyondan muzdarip insanlar için reçete edilir. Bu, Avrupa Birliği'nde daha yaygın olarak uygulanan bir tedavidir ve şizofreni hastalarını tedavi etmek için kullanımını destekleyen çok az araştırma vardır. Bununla birlikte, semptomları diğer tedavilere dirençli olan kişilerin EKT'ye olumlu yanıt verdiği vaka çalışmaları vardır.
- ECT genellikle haftada üç kez verilir. Bir hasta üç veya dört tedaviye veya 12 ila 15 tedaviye ihtiyaç duyabilir. Modern EKT yöntemleri, onlarca yıl önce ECT'nin ilk günlerinde uygulanan versiyonların aksine ağrısızdır.
- Hafıza kaybı, EKT'nin birincil olumsuz yan etkisidir. Hafıza ile ilgili sorunlar genellikle son tedaviden sonra birkaç ay içinde düzelir.
Adım 4. Semptomları tedavi etmek için tekrarlayan transkraniyal-manyetik stimülasyon (TMS) kullanın
Bu, birkaç çalışmada bazı umut verici sonuçlar gösteren deneysel bir tedavidir. Bununla birlikte, bu tedaviye ilişkin veriler hala sınırlıdır. Bu tedavi özellikle işitsel halüsinasyonları tedavi etmek için kullanılabilir.
- Çalışmalar, şiddetli, kalıcı işitsel halüsinasyonları veya "sesleri" olan insanlar için en fazla umut vaat ettiğini gösteriyor.
- Tedavi, art arda dört gün boyunca günde 16 dakika TMS uygulamasından oluşur.
